Οι βασικές γαλακτοπαραγωγές φυλές
Holstein
Η κύρια ιστορική εξέλιξή της φυλής έλαβε χώρα σε δύο περιοχές της σημερινής Ολλανδίας, τη βόρεια Ολλανδία και τη Φρισλανδία όπου επιλέγονταν επί αιώνες με στόχο την υψηλή γαλακτοπαραγωγή. Η εξέλιξη της φυλής συνεχίσθηκε στην Αμερική, όπου η πρώτη ασπρόμαυρη αγελάδα αφίχθη στη Βοστόνη, περίπου στα 1860, με ένα Ολλανδικό ιστιοφόρο. Ακολούθησαν και άλλες εισαγωγές ζώων από την Ολλανδία αλλά οι παραγωγοί των ΗΠΑ διέκοψαν ήδη από το τέλος του προ-προηγούμενου αιώνα τις μαζικές εισαγωγές, ίδρυσαν Ένωση Παραγωγών με δικό τους γενεαλογικό βιβλίο και επιλέγοντας ζώα με υψηλές αποδόσεις διαμόρφωσαν την δική τους φυλή στην οποία έδωσαν το όνομα Χολστάιν. Οι αγελάδες Χολστάιν αναγνωρίζονται αμέσως από τον χρωματισμό τους που είναι κυρίως ασπρόμαυρος ενώ υπάρχουν και ζώα ασπροκόκκινα, τα οποία μπορούν να προκύψουν ως απόγονοι ασπρόμαυρων εξαιτίας της παρουσίας και στους δύο γονείς ενός υποτελούς γονιδίου που δίνει αυτόν τον χρωματισμό μόνο σε ομοζύγωτη κατάσταση. Στην Ελλάδα ασπροκόκκινες αγελάδες εκτρέφονται μέσα σε μονάδες με ασπρόμαυρα ζώα ενώ στο εξωτερικό υπάρχουν μονάδες με αποκλειστικά ασπροκόκκινα ζώα, που εκτιμώνται για τη μεγαλύτερη ανθεκτικότητά τους θυσιάζοντας έτσι τις υψηλές αποδόσεις. Η φυλή Χολστάιν κέρδισε την προτίμηση των παραγωγών για την υψηλή της γαλακτοπαραγωγή που είναι, κατά μέσον όρο, ανώτερη από κάθε άλλη φυλή αγελάδων αλλά με μικρότερη περιεκτικότητα του γάλακτός της σε λίπος. Μεταξύ των γαλακτοπαραγωγικών φυλών δίνει επίσης ικανοποιητική απόδοση σε κρέας μόσχων και ενήλικων ζώων.
Πλέον, υπάρχουν 3 επίσημα αναγνωρισμένες υποφυλές, πέρα απτή πληθώρα υποφυλών που υπάρχουν ανά τον κόσμο. Αυτές οι υποφυλές είναι οι εξής:
- Υποφυλή Φρίζιαν
- Υποφυλή Χολστάϊν – Φρίζιαν
- Ερυθρά Ποικιλόχρωμη Χολστάϊν – Φρίζιαν
Σύμφωνα με τα στοιχεία της Ένωσης Φυλής Χολστάιν Ελλάδας, οι αγελάδες στη χώρα μας παράγουν κατά μέσον όρο 8.510 χλγ. γάλακτος σε 305 ημέρες. Η περιεκτικότητα σε λίπος, πρωτεΐνη και λακτόζη είναι 3,83%, 3,32% και 4,89% αντίστοιχα και ο μέσος αριθμός σωματικών κυττάρων είναι 396.000. Η ηλικία πρώτου τοκετού είναι 27,6 μήνες (2,3) έτη, η ηλικία απομάκρυνσης 54,6 μήνες (4,6 έτη), ο αριθμός των γαλακτικών περιόδων μέχρι την απομάκρυνση 2,9 έτη, η διάρκεια της παραγωγικής ζωής 27 μήνες (2,3 έτη), το μεσοδιάστημα τοκετών 451 ημέρες και το διάστημα ανοικτών ημερών (από τον τοκετό μέχρι τη σύλληψη) 159 ημέρες. Οι αποδόσεις αυτές είναι απόλυτα συγκρίσιμες με τις αντίστοιχες αποδόσεις προηγμένων χωρών. Η γαλακτοπαραγωγή των αγελάδων Φρίζιαν είναι κ.μ.ό. 7.000 χλγ. κατά γαλακτική περίοδο με 4,1% περιεκτικότητα σε λίπος και 3,3% σε πρωτεΐνες, ενώ για τις Χολστάϊν – Φρίζιαν είναι αντίστοιχα 9.000 χλγ. με 3,7% περιεκτικότητα σε λίπος και 3,3% πρωτεΐνες. Οι Ερυθρές Ποικιλόχρωμες Φρίζιαν, σε σύγκριση με τις Φρίζιαν δίνουν 500 χλγ. λιγότερο γάλα, το οποίο όμως είναι πλουσιότερο σε λίπος.
Jersey
Η φυλή Jersey προέρχεται από το νησί Jersey, ένα μικρό βρετανικό νησί των στενών της Μάγχης. Το Jersey είναι μια από τις παλιότερες γαλακτοπαραγωγές φυλές, που έχει αναφερθεί από τις αρχές ως καθαρόαιμη εδώ και έξι περίπου αιώνες. Η φυλή ήταν γνωστή στην Αγγλία ήδη από το 1771 και θεωρήθηκε πολύ ευνοική λόγω της υψηλής παραγωγής γάλακτος και καλής ποιότητας βουτύρου. Τα Jersey βοοειδή ήρθαν στις ΗΠΑ τη δεκαετία του 1850. Προσαρμοσμένα σε μια μεγάλη ποικιλία κλιματικών και γεωγραφικών συνθηκών, εξαιρετικές μονάδες Jersey βρίσκονται από τη Δανία ως την Αυστραλία και τη Νέα Ζηλανδία, από τον Καναδά ως τη νότια Αμερική και από τη νότια Αφρική ως την Ιαπωνία. Είναι εξαιρετικά στη βοσκή και αποδίδουν καλά σε εντατικά προγράμματα βοσκής. Είναι πιο ανεκτικά στη ζέστη από ότι οι μεγαλύτερες φυλές. Με Σ.Β. ταύρου 550 – 650 χλγ. και Σ.Β. αγελάδας 300 – 440 χλγ., το Jersey παράγει περισσότερα χλγ. γάλακτος ανά κιλό σωματικού βάρους από κάθε άλλη φυλή. Τα περισσότερα Jerseys παράγουν 13 φορές το σωματικό τους βάρος σε γάλα σε κάθε γαλουχία.
Πρόσφατες εισαγωγές των Jerseys αποτελούνταν από βοοειδή τα οποία ήταν μεγαλύτερα από αυτά που είχαν έρθει νωρίτερα στις ΗΠΑ. Οι απόγονοι τους δεν έχουν μόνο γίνει αποδεκτοί αλλά έχουν χρησιμοποιηθεί πλεονεκτικά στη βελτίωση της γαλακτοπαραγωγής. Δεν υπάρχει πιο ελκυστικό ζώο γαλακτοπαραγωγής από την καλά ισορροπημένη αγελάδα Jersey, και αν και είναι πιο νευρική από άλλες γαλακτοπαραγωγές αγελάδες, είναι συνήθως υπάκουη και αρκετά εύκολη στο χειρισμό. Τα σύγχρονα Jersey μπορεί να έχουν μεγάλη ποικιλλία στο χρώμα. Το χρώμα στα Jersey μπορεί να ποικίλλει από πολύ ανοικτό γκρι ή ποντικί σε πολύ σκούρο ελαφί ή σε μια απόχρωση που είναι σχεδόν μαύρη. Οι ταύροι και τα θηλυκά είναι συνήθως πιο σκούρα στο κεφάλι και τους ώμους από ότι στο σώμα. Οι περισσότεροι κτηνοτρόφοι επιλέγουν τις μεσαίες αποχρώσεις χρωμάτων από τις ακραίες αλλά σχεδόν όλοι τους συνειδητοποιούν ότι η γαλακτοπαραγωγή και η αναπαραγωγική ικανότητα είναι πιο σημαντικά από την απόχρωση του χρώματος.
Η μέση γαλακτοπαραγωγή κυμαίνεται περίπου στα 3.500 χλγ. και η λιποπεριεκτικότητα του γάλακτος μεταξύ 5% και 6%. Τα λιποσφαίρια, όμως, έχουν μεγάλη διάμετρο και για το λόγο αυτό το γάλα δεν είναι πολύ επιθυμητό από τα τυροκομεία και το λίπος είναι κιτρινόχρωμο και εκτιμάται πολύ για την παραγωγή βουτύρου. Είναι επίσης γνωστά για το ότι έχουν μικρότερο προβλεπόμενο διάστημα τοκετού και έχουν μικρότερη μέση ηλικία πρώτου μοσχαριού από τις μεγαλύτερες φυλές. Άλλα ελκυστικά χαρακτηριστικά των Guernsey είναι η έλλειψη ανεπιθύμητων γενετικών χαρακτηριστικών και η προσαρμοστικότητα σε θερμότερα κλίματα.
Guernsey
Το νησί Guernsey, ένα μικρό αγγλικό νησί των στενών της Μάγχης, είναι η γενέτειρα της αγελάδας Guernsey. Η φυλή Guernsey είναι γνωστή για την παραγωγή βουτύρου και γάλακτος υψηλής πρωτείνης, με υψηλή συγκέντρωση βήτα καροτίνης. Η φυλή αυτή είναι μεσαίου μεγέθους και παράγει γάλα υψηλής ποιότητας ενώ καταναλώνουν 20-30% λιγότερη ζωοτροφή ανά χλγ. γάλακτος που παράγεται από τις μεγαλύτερες γαλακτοπαραγωγές φυλές. Είναι επίσης γνωστά για το ότι έχουν μικρότερο διάστημα τοκετού και έχουν μικρότερη μέση ηλικία πρώτου μοσχαριού από τις μεγαλύτερες φυλές. Άλλα ελκυστικά χαρακτηριστικά των Guernsey είναι η έλλειψη ανεπιθύμητων γενετικών χαρακτηριστικών και η προσαρμοστικότητα σε θερμότερα κλίματα. Τα Guernsey επίσης βόσκουν εξαιρετικά. Λόγω των ικανοτήτων της στη βόσκηση, της ευγενικής διάθεσης και της ικανότητας να παράγει αποδοτικά γάλα με λιγότερη ζωοτροφή από άλλες φυλές, είναι η ιδανική υποψήφια για εντατική βόσκηση. Οι παραγωγοί γαλακτοκομικών προϊόντων μπορούν να πραγματοποιήσουν το δυναμικό τους κέρδος μειώνοντας τη διαχείριση των κερδών.
Το Σ.Β. στους ταύρους κυμαίνεται από 750 – 900 χλγ. και στις αγελάδες από 480 – 730 χλγ. Ο πρώτος τοκετός πραγματοποιείται στην ηλικία των 2,5 ετών, αλλά οι συγκεκριμένες αγελάδες είναι μακρόβια ζώα που μπορούν να διατηρηθούν στην παραγωγή μέχρι και το 18ο έτος της ηλικίας τους. Η μέση γαλακτοπαραγωγή κυμαίνεται από 3.500 – 4.500 χλγ. με 4,5% περίπου περιεκτικότητα σε λίπος. Το λίπος του γάλακτος είναι πιο κίτρινο από ότι είναι σε εκείνο του γάλακτος των ζωών της φυλής Τζέρσεϋ.
Φυλή Ερυθρά Δανίας
Η φυλή Ερυθρά Δανίας δημιουργήθηκε στη Δανία στα μέσα του 19ου αιώνα. Στις αγελάδες της φυλής αυτής εφαρμόστηκε για πρώτη φορά επιλογή με βάση τα αποτελέσματα του ελέγχου γαλακτοπαραγωγής (1895) και των αποδόσεων των απογόνων (1905). Πρόκειται για μεγαλόσωμα σχετικά ζώα με Σ.Β. ταύρου στα 950 χλγ. και αγελάδας στα 650 χλγ. Ο χρωματισμός είναι ομοιόμορφος καστανός, ενώ υπάρχει και ένας μαύρος τύπος. Οι αγελάδες πραγματοποιούν τον 1ο τοκετό τους σε ηλικία 27 μηνών περίπου. Η μέση γαλακτοπαραγωγή ανέρχεται σε 4.800 χλγ. με 4,2% περιεκτικότητα σε λίπος. Η κρεοπαραγωγή ικανότητα είναι περιορισμένη και η ποιότητα των αποδιδόμενων σφαγίων κατώτερη, καθώς έχει ανεπαρκής ανάπτυξη των μυϊκών μαζών.
Agrozwa 